Budowa samochodu: elementy układów i ich rola

Budowa samochodu nie leży w obszarze Twoich zainteresowań? Jak na odpowiedzialnego kierowcę przystało, znasz kodeks drogowy i wiesz, kiedy jechać, a kiedy stać. Mało tego – posiadasz nie tylko obowiązkowe ubezpieczenie OC, ale ponieważ wolisz dmuchać na zimne, wyposażasz się także w polisę AC. Wiesz, że potrzebny jest silnik, żeby w ogóle ruszyć i hamulec, żeby się zatrzymać. Więcej niby wiedzieć nie musisz, ale o ile byłbyś spokojniejszy wiedząc jak wygląda budowa samochodu, jakie podzespoły się na nią składają i do czego służą.  Chyba warto wiedzieć, co stanie się w przypadku awarii chłodnicy, czy jakie skutki może nieść za sobą niesprawny katalizator, prawda? A więc w ramach uspokojenia…

Układ hamulcowy

Dobrze działający układ hamulcowy jest jednym z najważniejszych podzespołów auta. Sprawne hamulce mają nam zapewniać przede wszystkim bezpieczeństwo. Na układ hamulcowy składają się wszystkie elementy, które mają na celu zatrzymanie pojazdu. Podstawowym układem jest hydrauliczny układ hamulcowy, który obecnie jest najczęściej stosowany w samochodach osobowych i dostawczych. Największą jego zaletą jest to, że siła hamowania jest równomiernie rozkładana zarówno na koło prawe, jak i lewe.

Na jakie elementy więc zwrócić szczególną uwagę? Zacznijmy od klocków hamulcowych. Te odpowiadają za prawidłowe zatrzymywanie się pojazdu, a ich zużycie ma bezpośredni wpływ na drogę hamowania. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości pamiętajmy, że klocki hamulcowe należy wymieniać kompletem – nigdy nie powinniśmy wymieniać klocków tylko w jednym kole.

Jak samodzielnie wymienić klocki hamulcowe?

Mówiąc o układzie hamulcowym, nie sposób pominąć kwestii wymiany płynu hamulcowego. I o ile w tym temacie raczej każdy kierowca posiada jakąś wiedzę i przynajmniej ze słyszenia wie, że maksymalny okres eksploatacji płynu hamulcowego wynosi 2 lata (niekiedy jego „żywotność” liczy się w kilometrach i wówczas należy go wymienić co 60 tys. km), o tyle nie każdy już może zdawać sobie sprawę ze skutków uszkodzeń tarcz hamulcowych. W tym temacie często dochodzi do pewnych nieporozumień. Dlaczego? Jazda z uszkodzoną tarczą hamulcową jest jak najbardziej możliwa. Mało tego – często nie odczuwa się większych różnic podczas jazdy. Musimy jednak zdać sobie sprawę z tego, że wszystkie nieprawidłowości w jej budowie obniżają skuteczność hamowania. Przegrzanie tarcz, korozja czy ich pęknięcie – to wszystko obliguje nas do wymiany ich na nowe.

Kalkulator OC/AC – oblicz składkę

Układ wydechowy

Samochód na olej napędowy, gaz, czy może benzynę? To bez znaczenia. W każdym z nich zlokalizowany jest układ wydechowy, którego zadaniem jest usuwanie i zobojętnianie wszystkich szkodliwych związków, jakie powstają przy spalaniu paliwa. I właśnie tutaj swoje zastosowanie znajdzie tak ważny element budowy samochodu, jak katalizator.

Katalizator jest jednym z istotniejszych elementów współczesnych układów wydechowych. Znajdziemy go w praktycznie każdym obecnie sprzedawanym samochodzie. Jakie jest jego zadanie? Katalizator służy oczyszczaniu spalin. Jednym słowem, montowany jest celem obniżenia szkodliwości spalin emitowanych przez silnik. Co ciekawe, jeszcze kilka lat temu żywotność katalizatorów starczała na około 100 tys. km, teraz często dochodzi ona nawet do 250 tys. km. Nie jest to jednak regułą, ponieważ  wszystko zależy od sposobu eksploatacji auta.

Kolejnym elementem, jaki składa się na układ wydechowy auta jest tłumik. Warto wiedzieć, że bez niego praktycznie niemożliwe byłoby prawidłowe odprowadzanie spalin, które powstają w komorze silnika. To jednak nie wszystko! Tłumik odgrywa jeszcze jedną ważną rolę – jak sama nazwa wskazuje – tłumi on hałas powstały w trakcie pracy auta.

O czym jeszcze warto wspomnieć w kontekście układu wydechowego? O turbosprężarce, której zadaniem jest doładowywanie silnika spalinowego. Turbosprężarka jest wrażliwa na niewłaściwe warunki pracy. Najczęstszą przyczyną jej awarii jest brak odpowiedniego smarowania czy zanieczyszczony olej. Pamiętajmy, że w sytuacji, kiedy konieczna okaże się wymiana tej części, dobrze aby mechanik dokładnie zweryfikował stan uszkodzonego elementu i usunął przyczyny, które doprowadziły do awarii tego podzespołu.

Domykając już temat układu wydechowego, warto wspomnieć jeszcze o filtrze cząstek stałych. Ten, powszechnie nazywany filtrem DPF, montowany jest coraz częściej w układach wydechowych silników wysokoprężnych. Wspomniane cząstki stałe to część spalin, które są emitowane przez silnik podczas pracy. I to właśnie ta sadza, która powstaje w wyniku  spalania oleju napędowego, uznawana jest za jeden z najbardziej niebezpiecznych składników spalin. Właśnie w tym miejscu, swoje zastosowanie znajduje filtr cząstek stałych. Jego zadaniem jest zatem oczyszczenie gazów spalinowych z cząstek sadzy.

Kary za brak filtra cząstek stałych DPF – kto i ile zapłaci?

Kalkulator OC/AC – oblicz składkę

Układ chłodzenia

Zasadniczą rolą układu chłodzenia, jak sama nazwa wskazuje, jest chłodzenie silnika. W rzeczywistości bardziej chodzi o utrzymywanie optymalnej temperatury silnika. Dlaczego to takie ważne? Silnik, który jest nadmiernie wychłodzony, nie pracuje sprawnie, czego najlepszym przykładem jest chociażby jego działanie zimą. Z kolei przegrzanie silnika może skończyć się uszkodzeniem uszczelni pod głowicą, ale także doprowadzić do zatarcia silnika. Utrzymywanie optymalnej temperatury to nie jedyne zadanie układu chłodzenia. Ten pełni jeszcze jedną funkcję – ogrzewa kabinę pasażerską. W jaki sposób? Ciepło, które wentylator dostarcza do wnętrza auta, bierze się właśnie z będącej elementem układu chłodzenia nagrzewnicy. Najważniejszą częścią wspomnianego układu jest jednak chłodnica, której zadaniem jest odprowadzanie ciepła w cieczy wypływającej z silnika. Po czym rozpoznać problemy z chłodnicą? Pierwszą oznaką, że coś jest nie tak, będzie wskaźnik temperatury silnika umieszczony na pulpicie kierowcy.

Zrób to sam – jak wymienić płyn chłodniczy w samochodzie?

Układ rozrządu silnika

Dla niewtajemniczonych, już z samej nazwy brzmi podejrzanie. Na wyczucie możemy powiedzieć, że związany będzie z silnikiem. Ale jaką rolę spełnia i co stanie się w sytuacji, kiedy dojdzie do jego awarii? Dobrze wiedzie, prawda? A więc…

Układ rozrządu znajduje się w każdym silniku spalinowym i pełni kluczową rolę w jego działaniu. Jest to układ odpowiadający za doprowadzanie powietrza do komory spalania, a także za prawidłowe odprowadzenie spalin do układu wydechowego. Efektem tego ma być zapewnienie odpowiednich osiągów silnika. Co jednak w sytuacji, kiedy dojdzie do jego awarii? Jednym słowem – awaria mechanizmu doprowadzi do unieruchomienia pojazdu, ale może też być przyczyną poważnych usterek.

Na cały ten tajemniczy układ składa się kilka kluczowych elementów, z których o kilku z pewnością warto wspomnieć. A więc na początek – pasek rozrządu. Aby dodatkowo nie komplikować sprawy, nie będziemy opisywać mechanizmu jego działania, ale wspomnimy jedynie, za co ten jest odpowiedzialny i z jakimi konsekwencjami wiąże się jego zerwanie. Krótko mówiąc – jakiekolwiek nieprawidłowości w pracy układu rozrządu będą skutkowały zaburzeniami w pracy silnika. Zerwanie paska to najprostsza droga do awarii jednostki napędowej, co z kolei uniemożliwi jej dalszą pracę. Uszkodzenie tej części nie pozostanie bez wpływu także na pracę zaworów, głowicy czy tłoków. Co więcej – paski rozrządu mają także swoją określoną żywotność. Zatem, co ile wymieniać pasek rozrządu? To zazwyczaj jest określone przez producenta pojazdu – ten najczęściej określa maksymalny przebieg lub czas w latach.

Z samym paskiem wiąże się jeszcze jeden bardzo ważny element, a mianowicie – pompa wody. Co więcej – jest ona ściśle powiązana z układem chłodzenia. A konkretniej? Do chłodzenia silników spalinowych niezbędna jest ciecz, która krąży pomiędzy chłodnicą a silnikiem. Ta z kolei wprawiana jest w ruch właśnie za pomocą pompy wody. Sama pompa to niewielkie, otwarte urządzenie napędzane najczęściej właśnie wspomnianym wyżej paskiem. Czym będzie skutkować jej awaria? Może ona zaburzyć prawidłowy obieg cieczy. Efekt? Wzrost temperatury silnika, a nawet jego zatarcie.

Kalkulator OC/AC – oblicz składkę

Układ zawieszenia

Z ostatnim z przytoczonych układów powinno być nieco łatwiej. Układ zawieszenia – mniej więcej wszyscy kojarzymy. Kojarzymy też, że zawieszenie jest układem, który ma realizować pewne ściśle określone funkcje. Pierwsze, co przychodzi nam na myśl, jest utrzymywanie nadwozia na odpowiedniej wysokości nad jezdnią, zapewnienie podróżującym komfortu poprzez ograniczenie wstrząsów, a także przenoszenie sił, które powstają podczas pokonywania nierówności czy zakrętów. Wydawać by się mogło, że niewielkie nieprawidłowości w układzie zawieszenia, nie powinny skutkować wielkimi konsekwencjami. Niestety, są to tylko pozory. Nieprawidłowe zawieszenie to nie tylko mniejszy komfort kierowcy i pasażerów, ale przede wszystkim mniejsza przyczepność auta, co w znaczący sposób przekłada się na nasze bezpieczeństwo.

Krótko mówiąc, zadania układu zawieszenia – wbrew pozorom – nie są takie marginalne. Na odpowiednie działanie tego układu składa się szereg podzespołów, które mają do spełnienia określone funkcje. Wśród nich będą elementy prowadzące koło, elementy resorujące (np. sprężyny śrubowe), stabilizujące czy chociażby elementy tłumiące, do których zaliczymy amortyzatory. I to właśnie przy tych ostatnich warto zatrzymać się na parę chwil… Amortyzator może aspirować do najistotniejszego elementu zawieszenia. Podzespół ten jest złożonym mechanizmem, którego zadaniem jest amortyzowanie ruchów zawieszenia. Krótko mówiąc – jest on pośrednikiem pomiędzy podwoziem, a wahaczem, którego zadaniem jest trzymanie koła. Odpowiada między innymi za utrzymanie ciągłego kontaktu kół z nawierzchnią, ale także za komfort jazdy poprzez wytłumianie drgań przenoszonych na nadwozie. A po czym poznać zużycie amortyzatorów? Czym może to skutkować?

Co więc zrobić w takiej sytuacji? Przede wszystkim niezwłocznie wymienić uszkodzone amortyzatory. Pamiętajmy, że nawet w sytuacji, kiedy zawodzi tylko jeden z nich, lepiej wymienić je parami na wspólnej osi.