Coraz mniejsze silniki, czyli downsizing – rewolucja czy problem?

Kiedy w motoryzacji rozpoczął się downsizing?

Downsizing w motoryzacji rozpoczął się na szeroką skalę na początku XXI wieku, jednak jego korzenie sięgają lat 70. XX wieku. Wtedy to w wyniku kryzysu paliwowego producenci samochodów zaczęli szukać sposobów na poprawę efektywności paliwowej. Prawdziwy przełom nastąpił jednak w latach 2000–2010, kiedy zaostrzone normy emisji spalin, m.in. Euro 4 i Euro 5 w Europie oraz CAFE w Stanach Zjednoczonych, wymusiły na producentach rozwój mniejszych, bardziej ekonomicznych jednostek napędowych. Wprowadzenie technologii turbodoładowania, bezpośredni wtrysk paliwa czy zaawansowane systemy zarządzania silnikiem, pozwoliły na zachowanie wysokich osiągów przy jednoczesnym zmniejszeniu pojemności skokowej. Od tego momentu downsizing stał się jednym z głównych trendów w branży motoryzacyjnej, zyskując zarówno zwolenników, jak i krytyków.

Motoryzacja w walce o czystsze powietrze

Globalne ocieplenie, wywołane m.in. przez rosnące stężenie dwutlenku węgla (CO2) w atmosferze, jest jednym z najpoważniejszych wyzwań współczesnego świata. Zjawisko to, potwierdzone przez międzynarodowe badania naukowe, wpływa na ekstremalne zmiany pogodowe, topnienie lodowców i wzrost poziomu mórz. Rok 2015, najcieplejszy w historii nowoczesnych pomiarów meteorologicznych, był kolejnym dowodem na konieczność działań przeciwdziałających zmianom klimatu.

Choć samochody osobowe odpowiadają za niewielki procent globalnej emisji CO2 – dla porównania 20 największych statków handlowych generuje więcej tego gazu niż wszystkie auta osobowe razem wzięte – sektor motoryzacyjny stał się kluczowym obszarem regulacji. Unia Europejska, lider w działaniach proekologicznych, wprowadza coraz surowsze normy emisji dla nowych pojazdów. W 2015 roku średnia emisja CO2 dla wszystkich aut sprzedawanych w UE wynosiła 130 g/km, co odpowiada zużyciu paliwa na poziomie 5,6 l/100 km dla silników benzynowych i 4,9 l/100 km dla Diesla. Jednak od 2021 roku próg ten obniżono do 95 g/km (4,1 l/100 km dla benzyny i 3,6 l/100 km dla Diesla), co zmusiło producentów do poszukiwania jeszcze bardziej zaawansowanych technologii.

Przykładem technologicznej rewolucji w ograniczaniu emisji był silnik Diesla z systemem Common Rail, po raz pierwszy zastosowany w 1996 roku w Alfie Romeo 156. Udało się połączyć wysokie osiągi z umiarkowanym zużyciem paliwa, co wpłynęło na rozwój turbodoładowanych silników Diesla, a później także benzynowych. Tego rodzaju innowacje technologiczne nie tylko zmniejszyły emisję CO2, ale również poprawiły ekonomię jazdy, otwierając nowe możliwości dla ekologicznego transportu.

Wdrożenie coraz surowszych norm zmusza producentów do wprowadzania samochodów elektrycznych, hybrydowych oraz jeszcze bardziej wydajnych jednostek spalinowych. Dzięki tym wysiłkom motoryzacja odgrywa coraz większą rolę w globalnej walce z emisją CO2, stając się jednym z filarów działań na rzecz ochrony klimatu.

Nowoczesne technologie w silnikach spalinowych – jak działa downsizing?

Współczesne silniki spalinowe to owoc zaawansowanych technologii, które pozwalają łączyć wysoką wydajność z niskim zużyciem paliwa i redukcją emisji CO2. 

Bezpośredni wtrysk paliwa

Bezpośredni wtrysk paliwa to technologia, która pozwala na precyzyjną kontrolę ilości paliwa wtryskiwanego do komory spalania. Zapewnia maksymalną efektywność, co przekłada się na lepszą wydajność silnika i mniejsze zużycie paliwa. Dzięki temu paliwo jest wykorzystywane dokładnie tam i wtedy, gdy jest potrzebne, co znacząco zmniejsza straty energetyczne.

Ograniczenie pojemności skokowej

Im większa pojemność silnika, tym większa moc, ale również wyższe spalanie, ponieważ większe komory spalania wymagają większych ilości mieszanki paliwowo-powietrznej. W praktyce jednak maksymalna moc silnika wykorzystywana jest rzadko – nawet na autostradzie z reguły korzystamy z mniej niż połowy dostępnych „koni mechanicznych”. Ograniczenie pojemności skokowej pozwala zminimalizować zużycie paliwa w sytuacjach codziennego użytkowania, bez znaczącego wpływu na osiągi.

Doładowanie powietrza

Doładowanie w formie turbosprężarki lub kompresora to sposób na zwiększenie mocy silnika. Mechanizm dostarcza do komór spalania większe ilości powietrza, co umożliwia spalenie większej dawki paliwa i generowanie wyższej mocy. Przy niskich obrotach (np. poniżej 1500 obr./min) ciśnienie doładowania jest minimalne, dzięki czemu silnik zużywa jedynie tyle paliwa, ile wynika z jego podstawowej pojemności. To rozwiązanie daje efekt „większej pojemności na żądanie,” bez konieczności stosowania dużych silników.

Redukcja liczby cylindrów

Silniki o mniejszej liczbie cylindrów mają mniej ruchomych elementów, co redukuje straty energii wynikające z tarcia. Mniej cylindrów oznacza także niższe zużycie paliwa i bardziej kompaktową konstrukcję. Przez lata uważano, że silniki z mniejszą liczbą cylindrów (np. 3-cylindrowe) mają gorszą kulturę pracy z powodu większych drgań. Jednak współczesne technologie, np. wałki wyrównoważające, skutecznie niwelują wibracje. Dzięki temu nawet dwucylindrowe jednostki napędowe mogą zapewniać komfort pracy porównywalny z klasycznymi rzędowymi „czwórkami”. Co więcej, dźwięk takich silników, choć odmienny, często przywołuje nostalgiczne wspomnienia, np. z jazdy Fiatem 126p.

Dlaczego to działa?

Kombinacja ograniczenia pojemności, doładowania i redukcji liczby cylindrów pozwala osiągnąć wysoką efektywność, niskie spalanie i zgodność z surowymi normami emisji spalin. Takie rozwiązania, choć technicznie skomplikowane, przyczyniają się do tego, że współczesne samochody są bardziej przyjazne środowisku i ekonomiczne, nie rezygnując z osiągów, które kierowcy cenią w codziennej jeździe. Downsizing to przykład, jak zaawansowana inżynieria zmienia oblicze motoryzacji.

Nowoczesne silniki – efektywność czy krótkotrwałość?

1. Moc kontra trwałość – mit „wyżyłowanych” silników

Dzisiejsze silniki o mniejszych pojemnościach, ale wysokich mocach, np. 150 KM z jednego litra, budzą mieszane uczucia. Choć ich parametry są imponujące, wielu kierowców określa je jako „wyżyłowane” i porównuje do jednostek z Formuły 1, które osiągają setki koni mechanicznych przy pojemnościach rzędu 1.6 litra, ale ich żywotność jest liczona w tysiącach kilometrów. Obiegowa opinia głosi, że współczesne silniki spalinowe mają działać do końca gwarancji i… ani dnia dłużej. Jednak współczesne technologie, sterowniki silnika czy elektryczne pompy chłodzenia, znacznie wydłużają ich trwałość, o ile kierowcy przestrzegają zasad eksploatacji.

2. Współczesne technologie wydłużające żywotność silnika

Nowoczesne silniki zostały zaprojektowane tak, by zminimalizować błędy użytkowników. 

• Elektroniczne sterowniki zapobiegają „przegazowaniu” na zimnym silniku i pozwalają na uzyskanie pełnej mocy dopiero po osiągnięciu temperatury roboczej, co chroni turbosprężarkę.
• Elektryczne pompy chłodzenia dzięki niezależności od obrotów silnika, szybko osiągają temperaturę roboczą i efektywnie chłodzą jednostkę nawet przy intensywnym obciążeniu.

3. Wymagania eksploatacyjne – troska, która się opłaca

Wysoko wydajne silniki o małych pojemnościach wymagają większej uwagi ze strony kierowcy, szczególnie w kwestii konserwacji.

• Ze względu na mniejszą pojemność układu olejowego, nawet niewielkie ubytki oleju mają znaczenie. Kontrola powinna odbywać się co najmniej raz w miesiącu.
• Należy stosować wyłącznie oleje zalecane przez producenta i wymieniać je zgodnie z harmonogramem, a w przypadku jazdy miejskiej nawet częściej.
• Czyszczenie układu wtryskowego i dolotowego warto przeprowadzać co 60-80 tys. km, aby zapobiec gromadzeniu się osadów, co dawniej w tradycyjnych silnikach nie było konieczne.

Chociaż współczesne auta nie osiągają legendarnej trwałości modeli typu Mercedes W123, ich odpowiednia eksploatacja pozwala na przejechanie nawet 250 tys. km bez większych problemów.

4. Ekonomia w testach a rzeczywistość – Dieselgate jako przestroga

Afera Dieselgate pokazała, że dane producentów dotyczące emisji spalin i zużycia paliwa nie zawsze oddają rzeczywistość. Testy przeprowadzane w laboratoriach czy na torach o korzystnych warunkach aerodynamicznych różnią się od codziennej eksploatacji. 

Przykładowo, w testach zaklejane są szpary w nadwoziu, a lusterka boczne są demontowane, co zmniejsza opór powietrza. W rzeczywistej jeździe styl prowadzenia i warunki drogowe mają decydujący wpływ na spalanie.

Mimo to nowoczesne silniki są bardziej oszczędne od tradycyjnych jednostek, zwłaszcza w mieście. W trasie różnice mogą być mniej odczuwalne, zwłaszcza w przypadku małych silników benzynowych, które przy autostradowych prędkościach zużywają znacznie więcej paliwa.

5. Subiektywne odczucia z jazdy – „kucyki” kontra konie mechaniczne

Czy 125 KM z litrowego silnika to prawdziwe „konie mechaniczne”? Wszystko zależy od technologii i konstrukcji. Na przykład, Ford Fiesta z jednostką 1.0 EcoBoost o mocy 125 KM oferuje wrażenia porównywalne z dwulitrowym turbodieslem, zapewniając natychmiastową reakcję na gaz i dobre przyspieszenie. Jednak na rynku nadal spotykane są jednostki, które na papierze mają imponujące parametry, ale nie przekładają się one na rzeczywiste osiągi. Wniosek? Jazda próbna przed zakupem to konieczność.

Czytaj także: Samochód z silnikiem Diesla: 10 błędów, których nie powinieneś popełniać.

Pojemność silnika a składka OC – jak to wygląda dzisiaj?

Pojemność skokowa silnika wciąż pozostaje jednym z czynników uwzględnianych przez towarzystwa ubezpieczeniowe przy kalkulacji wysokości składki OC. Logika, która stoi za tym kryterium, zakłada, że większy silnik wiąże się z większym ryzykiem – właściciel samochodu z dużą jednostką napędową częściej korzysta z pełni jej możliwości, co może zwiększać prawdopodobieństwo wypadku.

Jednak historia pokazuje, że ten sposób kalkulacji nie zawsze jest adekwatny. Przykładem mogą być Polonezy z końca lat 90., które były dostępne w dwóch wersjach silnikowych: 1.6 FSO (75 KM) oraz 1.4 Rover (103 KM). Mimo że silnik Rovera oferował większą moc, stawki OC były wyższe dla wersji 1.6. Po fali protestów kierowców towarzystwa ubezpieczeniowe zaczęły wprowadzać bardziej szczegółowe analizy, uwzględniając nie tylko pojemność, ale również inne parametry.

Czy pojemność nadal ma znaczenie?

W dobie downsizingu pojemność skokowa przestała być jednoznacznym wyznacznikiem osiągów, ale nadal jest miarą istotną przy ustalaniu wysokości składki ubezpieczeniowej. Jednocześnie analizowany jest wpływ innych cech pojazdu, jak stosunek mocy do masy, na historię szkodową.

Dzięki zaawansowanej analityce i coraz bardziej szczegółowym bazom danych towarzystwa ubezpieczeniowe uwzględniają szereg czynników przy kalkulacji składki OC. Pojemność nadal odgrywa znaczącą rolę, zwłaszcza w tradycyjnych modelach kalkulacji.

• Kierowcy korzystający z aut o wysokich osiągach mogą być klasyfikowani jako bardziej ryzykowni.
• Ubezpieczyciele analizują indywidualne dane, m.in. liczbę kolizji czy zgłoszeń w przeszłości.
• Dane telematyczne coraz częściej pozwalają ubezpieczycielom monitorować sposób prowadzenia auta, co może wpłynąć na wysokość składki.

Wnioski dla kierowców

Choć wprowadzenie nowych technologii w silnikach wpłynęło na zmianę podejścia do kalkulacji składek, pojemność skokowa nadal jest ważnym kryterium. Jednak coraz większe znaczenie mają inne parametry, m.in. moc, waga pojazdu i sposób jego użytkowania. Dla kierowców oznacza to, że przy wyborze samochodu warto zwracać uwagę na parametry techniczne, aby skorzystać z najtańszego OC. Ubezpieczyciele coraz częściej starają się uwzględniać rzeczywiste ryzyko związane z danym pojazdem, co sprzyja bardziej sprawiedliwym stawkom. Jeśli szukasz ubezpieczenia samochodu, skorzystaj z naszego kalkulatora OC/AC.

Czytaj także: 5 rzeczy, od których zależy, czy będziesz mieć tanie OC.