Czym są klauzule abuzywne?

Co to są klauzule abuzywne?

Z pojęciem klauzuli niedozwolonej, często określanej jako klauzula abuzywna, spotykamy się w codziennym życiu, zwłaszcza w kontekście umów zawieranych z przedsiębiorcami. To nic innego jak ukryte w ogólnych warunkach umowy (OWU) lub regulaminach postanowienia, które w sposób nieuczciwy ograniczają prawa konsumentów. To zapisy, które, chociaż wyglądają na zwykłe, formalne sformułowania, w rzeczywistości mogą znacząco pogorszyć naszą sytuację w przypadku sporu lub roszczeń.

Kodeks cywilny precyzuje, że klauzula abuzywna to takie postanowienie umowy, które:

• nie zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem. Oznacza to, że konsument nie miał realnego wpływu na kształt tego zapisu i musiał zaakceptować go w takiej formie, w jakiej został przedstawiony;
• kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. To oznacza, że zapis ten jest nieetyczny i narusza ogólnie przyjęte zasady uczciwej konkurencji;
• rażąco narusza interesy konsumenta. Taki zapis daje przedsiębiorcy nadmierną przewagę i może prowadzić do sytuacji, w której konsument ponosi nieproporcjonalnie duże straty.

Czytaj także: Skarga do UOKiK – jak urząd może Ci pomóc z ubezpieczycielem?

Pamiętaj, że klauzule, które zostały nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, nie są wiążące. Jednak przepis ma zastosowanie tylko w sytuacji, gdy nie mieliśmy realnego wpływu na postanowienia umowy, np. przy podpisywaniu umów bankowych, ubezpieczeniowych czy nawet z biurami podróży.

Czytaj także: Umowy adhezyjne w ubezpieczeniach a ochrona konsumenta.

Przykłady klauzuli niedozwolonych

Jeśli w umowie, którą otrzymałeś, znajdziesz klauzule podobne do tych opisanych w tym akapicie, bądź ostrożny! Oznacza to, że właśnie masz do czynienia z klauzulami niedozwolonymi! 

• Wykluczają możliwość odstąpienia od umowy.
• Przewidują wygórowaną karę za odstąpienie od umowy.
• Narzucają sąd właściwy do rozpatrywania sporów.
• Wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność przedsiębiorcy za nienależyte wykonanie zobowiązania.
• Przyznają przedsiębiorcy prawo do wiążącej interpretacji umowy lub jej jednostronnej zmiany bez ważnej przyczyny.

Czytaj także: Tajemniczy klient z UOKiK

Jakie skutki mają klauzule abuzywne?

Jeśli już po podpisaniu umowy w OWU dopatrzyłeś się zapisów niezgodnych z prawem, a na postanowienia umowy nie miałeś żadnego wpływu, klauzule nie są wiążące. Jeśli jednak druga strona umowy odmówi uznania konkretnych zapisów za niedozwolone, jako konsument możesz dochodzić swoich praw na drodze sądowej.  To jednak nie wszystko! Konsekwencje stosowania w umowach klauzuli niedozwolonej poniesie przedsiębiorca, którego praktyki zostaną uznane za naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Wynikiem może być nałożenie przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wysokich kar pieniężnych.

Czytaj także: Klauzula alkoholowa.

Jak się chronić przed klauzulami abuzywnymi?

Przed podpisaniem umowy dokładnie przeczytaj wszystkie jej zapisy, zwłaszcza te dotyczące praw i obowiązków konsumenta, a także porównuj oferty różnych przedsiębiorców, aby wybrać tę najkorzystniejszą. W przypadku wątpliwości co do treści umowy skonsultuj się z prawnikiem.

Jeśli zauważysz klauzulę abuzywną, zgłoś skargę do UOKiK. Pamiętaj! Twoje prawa jako konsumenta są chronione przez prawo. Nie pozwól, aby klauzule abuzywne ograniczyły Twoją swobodę wyboru i możliwości dochodzenia swoich praw.

Ogólne warunki ubezpieczenia (OWU) od A do Z