Franszyza integralna i udział własny - za drobne szkody nie dostaniesz odszkodowania z AC

Franszyza integralna – za małe szkody zapłacisz sam

Pan Adam kupił sobie nowy samochód. Stwierdził, że oprócz obowiązkowego ubezpieczenia OC warto zainwestować jeszcze w pakiet autocasco. Zdecydował się na ofertę PZU. Po kilku miesiącach użytkowania pojazdu, zupełnie przez nieuwagę, podczas cofania uderzył z niewielką siłą w metalowy słupek odgradzający parking od trawnika. Pech chciał, że zbiciu uległa jedna z tylnych lamp. Zdenerwowanie szybko przeszło, bo Pan Adam przypomniał sobie o pakiecie AC. Złożył wniosek o wypłatę świadczenia z tytułu szkody, a rzeczoznawca wycenił szkodę na 450 zł. Pozostało tylko czekać na pisemną decyzję i przelew środków na konto. Po kilku dniach oczekiwania Pan Adam otrzymał pismo informujące o odmowie wypłaty świadczenia, w którym ubezpieczyciel powołał się na zapisy dotyczące franszyzy integralnej.

 Czym więc jest franszyza integralna i jakie są jej skutki dla klienta? Franszyza jest jednym z postanowień dobrowolnej umowy ubezpieczenia, które przerzuca na ubezpieczającego część poniesionej szkody. Taka klauzula oznacza, że ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody, których wartość nie przekracza przyjętego w umowie minimum. To minimum może być wyrażone kwotowo lub jako procent sumy ubezpieczenia.

 Wracając do przykładu, szkoda poniesiona przez Pana Adama w wysokości 450 zł podlega wyłączeniu odpowiedzialności zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia AC, które stanowią, że:

AC nie są objęte szkody:

1) których wartość nie przekracza (franszyza integralna):

a) 500 zł w przypadku samochodów osobowych lub samochodów ciężarowych o ładowności do 2 ton albo

b) 1% sumy ubezpieczenia, nie mniej jednak niż 500 zł w przypadku pozostałych pojazdów.

Jednak, gdyby szkoda Pana Adama wyceniona została na 530 zł, to czy w takim razie otrzymałby on tylko 30 zł, które są nadwyżką ponad kwotę, do której ubezpieczyciel nie odpowiada? Nie, ponieważ w sytuacji, w której poniesiona szkoda przekracza przyjęte w umowie minimum, wypłacana jest całość należnego odszkodowania czyli w tym przypadku 530 zł.

Pojęcie franszyzy integralnej kojarzone jest przede wszystkim z ubezpieczeniami komunikacyjnymi. Warto natomiast pamiętać, że zapis taki może się pojawić (chociaż nie wymieniony z nazwy) w innych ubezpieczeniach majątkowych. Przykład: Ubezpieczenie szyb i innych przedmiotów od stłuczenia PZU:

Zapoznając się z ofertami ubezpieczenia dobrze jest zatem sprawdzić, do jakiej kwoty ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności z tytułu powstałej szkody, gdyż nie zawsze w ogólnych warunkach ubezpieczenia pojawi się hasło franszyzy integralnej.

Czytaj także: Udział własny w szkodzie

Celem, dla którego towarzystwa ubezpieczeniowe wprowadzają do swoich umów takie zapisy, jest wyeliminowanie konieczności likwidowania przez ubezpieczyciela szkód drobnych. Jest to spowodowane tym, że często koszty likwidacji takiej szkody przekraczają ich wartość. Dodatkowo, klauzula dotycząca franszyzy integralnej niejako wymusza na ubezpieczonym działanie ze szczególną ostrożnością, aby jak najbardziej zmniejszyć ryzyko powstania szkody, gdyż w przypadku jej wystąpienia sam będzie musiał ją pokryć.

Ubezpieczyciele nie rezygnują z franszyzy integralnej, a jedynym sposobem na ewentualne obniżenie składki jest podwyższenie minimalnej kwoty, do wysokości której towarzystwo ubezpieczeniowe nie będzie ponosiło odpowiedzialności. W ogólnych warunkach ubezpieczenia AC PZU, które posłużyły za przykład, znajdziemy następującą informację:

Udział własny – niższa składka, niższe odszkodowanie

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku udziału własnego (inaczej nazywanego franszyzą redukcyjną, bezwzględną lub bezwarunkową). Jest to kwota, którą ubezpieczyciel potrąca z każdego odszkodowania. W praktyce oznacza to, że wypłata świadczenia z tytułu poniesionej szkody jest pomniejszana o kwotę wskazaną w umowie ubezpieczenia. Jeżeli jednak wysokość szkody nie przekroczy kwoty udziału własnego wskazanej w umowie, do wypłaty świadczenia nie dochodzi (czyli tak jak w przypadku franszyzy integralnej).

Obecnie w terminologii ubezpieczeniowej franszyza redukcyjna jest zamiennie używana z pojęciem udziału własnego w szkodzie. Wcześniej różnica polegała na tym, że w przypadku franszyzy pojawiała się konkretna kwota, którą ubezpieczyciel potrącał ze szkody, natomiast udział własny wyrażony był procentowo, np. 5% lub 10% udziału w szkodzie. Najlepszym przykładem, na to, że pojęcia te są tożsame są coraz częściej pojawiające się zapisy, że udział własny w szkodzie wynosi przykładowo 5% jednak nie mniej niż 500 zł.

W przypadku klauzul dotyczących udziału własnego w szkodzie, powodem ich zastosowania jest przede wszystkim wywarcie na ubezpieczonym zachowania szczególnej ostrożności, tak aby unikał on zdarzeń mogących wywołać szkodę.

Czytaj także: Jak kupić najlepsze AC? 9 rzeczy, na które musisz zwrócić uwagę

 W przeciwieństwie do franszyzy integralnej, udział własny ma zastosowanie również w konkretnych przypadkach opisanych w ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU). Przykładowo, w opisywanym wcześniej ubezpieczeniu AC oferowanym przez PZU dla ubezpieczonego będącego klientem indywidualnym, który w pierwszym dniu okresu ubezpieczenia jest w wieku poniżej 26. roku życia, udział własny w szkodzie wynosi aż 25% odszkodowania. Jeśli zatem szkoda na pojeździe zostanie wyceniona na 1000 zł, to takiemu ubezpieczonemu zostanie wypłacone 750 zł.

Czytaj także: Franszyza integralna i franszyza redukcyjna. Ile płaci ubezpieczyciel, a ile ubezpieczony?

Tam, gdzie pojawia się udział własny, masz pewne możliwości dostosowania wysokości składki w zależności od tego, jak dużą część ewentualnej szkody zdecydujesz się pokryć. Zasada jest prosta – niższa składka to wyższy udział w ewentualnej szkodzie. Dla wspomnianego ubezpieczenia AC zapis w OWU stanowi:

Umowa AC ze zmniejszoną składką może zostać zawarta: 1) z zastosowaniem udziału własnego w wysokości 10% lub 20%.

Warto pamiętać, że ze skutkami franszyzy redukcyjnej w umowach ubezpieczenia możesz zetknąć się również w sytuacji, w której żadne z posiadanych przez Ciebie ubezpieczeń takiej klauzuli nie zawiera. Przykładem takiej sytuacji może być zalanie sufitu Twojego mieszkania przez sąsiada z góry. Sąsiad uprzejmie przeprasza, mówi, że jest od takich zdarzeń ubezpieczony i prosi Cię o kontakt ze swoim ubezpieczycielem. Jednak okazuje się, że wartosć szkody była niższa niż wysokość franszyzy redukcyjnej w zawartej umowie, więc zgodnie z OWU towarzystwo ubezpieczeniowe odmawia Ci wypłaty odszkodowania. W takim przypadku powinieneś wystąpić z roszczeniem bezpośrednio do sprawcy na podstawie art. 415. kodeksu cywilnego.

Wybierając dodatkowe ubezpieczenie majątkowe czy komunikacyjne zwracaj więc uwagę nie tylko na zakres umowy czy wysokość składki, ale i na to, jak dużo zdarzeń obwarowanych jest franszyzą integralną lub udziałem własnym oraz jak wysokie są to kwoty.

Czytaj także: Ubezpieczenie AC – 8 pułapek, które grożą marnym odszkodowaniem