Pasy bezpieczeństwa - ochrona czy zamach na wolność? Czy brak zapiętych pasów oznacza odmowę odszkodowania?

Wynalazek rodem ze Szwecji

Jako pierwsi w seryjnej produkcji trzypunktowe pasy bezpieczeństwa (czyli te, które znamy do dnia dzisiejszego) zastosowali Szwedzi w jednym z modeli Volvo. Ich wynalazcą był Nils Bohlin. Choć to niespotykany w ostatnich czasach gest, Volvo udostępniło ten patent bezpłatnie wszystkim innym producentom.

W Polsce obowiązek zapinania pasów bezpieczeństwa został wprowadzony w 1983 roku. Przepis ten dotyczył wtedy tylko przednich siedzeń, a dodatkowo obowiązywał wyłącznie poza miastem. Po ośmiu latach ktoś wpadł na pomysł, żeby pasy zapinać na wszystkich drogach i na każdym z siedzeń. Kolejne osiem lat trwała ewolucja troski o najmłodszych uczestników ruchu drogowego, co skutkowało w 1999 r. wprowadzeniem w Polsce obowiązku przewożenia dzieci w specjalnym foteliku.

Czytaj także: Jakim jesteś kierowcą?

Co grozi za jazdę bez zapiętych pasów?

Konieczność stosowania pasów bezpieczeństwa reguluje w naszym kraju ustawa Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku. Jej przepisy mówią przede wszystkim o tym, kto powinien zapiąć pasy w samochodzie. Dodatkowo zabraniają wręcz kierowcy przewożenia osób, które nie zapięły pasów bezpieczeństwa. Za niedostosowanie się do przepisów zawartych w ustawie grożą następujące sankcje:

• Niekorzystanie z pasów bezpieczeństwa podczas jazdy – mandat 100 zł, 2 punkty karne
• Kierowanie pojazdem przewożącym pasażerów nie korzystających z pasów bezpieczeństwa – 100 zł, 1 punkt karny

Przewożenie dziecka w pojeździe:

• poza fotelikiem ochronnym lub innym urządzeniem do przewożenia dzieci – 150 zł, 3 punkty karne
• w foteliku ochronnym, siedzącego tyłem do kierunku jazdy na przednim siedzeniu pojazdu wyposażonego w poduszkę powietrzną dla pasażera – 150 zł, 3 punkty karne

Czytaj także: Jazda po autostradzie – co warto wiedzieć?

Kto może jeździć bez zapiętych pasów?

Podobnie jak inne reguły, tak i Prawo ruchu drogowym ma swoje wyjątki w przypadku obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa. Są z niego zwolnione osoby, które nie powinny używać pasów ze względów zdrowotnych. Muszą jednak mieć w związku z powyższym dokument wystawiony przez lekarza, który to potwierdzi. Z przyczyn oczywistych nie muszą zapinać pasów w czasie podróży samochodem kobiety w widocznej ciąży, a także:

• kierujący taksówką osobową
• instruktor lub egzaminator podczas szkolenia lub egzaminowania
• policjant, funkcjonariusz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, inspektora kontroli skarbowej, funkcjonariusz celny i Służby Więziennej, żołnierz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – podczas przewożenia osoby zatrzymanej
• funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu podczas wykonywania czynności służbowych
• zespół medyczny w czasie udzielania pomocy medycznej
• konwojent podczas przewożenia wartości pieniężnych
• osoba chora lub niepełnosprawna przewożona na noszach lub w wózku inwalidzkim

Pasy bezpieczeństwa – za i przeciw

Jak to w społeczeństwie bywa, pomimo że pasy są obowiązkowe, to mają swoich zwolenników i przeciwników. Co na temat pasów sądzą internauci?

~niezapinam

Ja uciekłem z palącego się auta dzięki niezapiętym pasom – tylko dlatego teraz tu piszę. Wymóg zapinania pasów to taki sam absurd jak światła mijania w mieście i posiadanie gaśnicy. Zawsze jest kolejny powód do wystawienia mandatu. Jaki jest sens świecić sobie w zderzak? Gaśnicą 1 kg to możemy sobie papierosa zgasić a nie samochód. Po kiego zapinać pas, kiedy stoimy w korku, jedziemy 3 km/h, a tu nagle jakiś Żuk bez hamulców jedzie prosto na nasz bok, a my zamiast uciekać nerwowo szukamy zapięcia pasa? Pasy ratują, ale tylko w niewielu przypadkach. W pozostałej większości odbierają nam życie…. Ja nigdy nie zapnę pasów. Już raz uciekłem. Moje dzieci nadal mają ojca w całości i nie nadtopionego. Możecie mnie przypisać do tej grupy – waszym zdaniem niezrównoważonej psychicznie – która nie popiera zapinania pasów.

~adriano89

Nigdy sam nie zapominam, ale też nie pozwalam pasażerom na niezapięcie pasów. Każdy kierowca powinien zadbać nie tylko o siebie, ale też o inne osoby w samochodzie, bo to przecież w pewnym sensie on jest za nich odpowiedzialny. Ci, którzy częściej ze mną jeżdżą już wiedzą i nie zapominają o pasach, ale kilka razy zdarzyły mi się niemiłe wymiany zdań na ten temat. Dla mnie sprawa jest jasna – nie ruszam dopóki wszyscy w aucie nie są zapięci. Jeśli to nie pasuje, zawsze można wysiąść.

Po stronie przeciwników pasów bezpieczeństwa opowiada się także wielokrotny kandydat na prezydenta RP oraz europoseł Janusz Korwin-Mikke. Tłumaczy on swoje stanowisko wolnością uczestników ruchu drogowego, która ograniczona jest przymusem zapinania pasów. ,,Nie lubię palić się żywcem w samochodzie” – deklaruje Korwin-Mikke i oświadcza, że załatwił sobie u lekarza dokument zwalniający z obowiązku zapinania pasów. Zdaniem polityka korzystanie z tego wynalazku, podobnie jak wiele innych obowiązkowych w naszym kraju rzeczy, powinno być dobrowolne.

Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego postanowiła zmierzyć się z obiegowymi opiniami na temat pasów bezpieczeństwa i rozwiać wątpliwości kierowców:

Czy przez niezapięte pasy możesz nie dostać odszkodowania?

A co jeśli przytrafił Ci się wypadek samochodowy i chcesz ubiegać się o świadczenie z tytułu ubezpieczenia OC sprawcy, ale nie miałeś zapiętych pasów? Pomimo że nie przestrzegałeś prawa i być może jakiś procent Twojego uszczerbku na zdrowiu jest skutkiem Twojej nieodpowiedzialności, to nadal masz szanse na odszkodowanie.

Jest jednak bardzo prawdopodobne, że jeśli otrzymasz odszkodowanie, to ubezpieczyciel je pomniejszy, stosując kategorię przyczynienia się do szkody. Zgodnie bowiem z art. 362 k.c. ,,Jeśli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza stopnia winy obu stron”.

Czytaj także: Przyczynienie się poszkodowanego do szkody. Kiedy ubezpieczyciel ma prawo zmniejszyć odszkodowanie z OC?

Jeśli jednak będziesz chciał zgłosić szkodę z własnej dobrowolnej polisy, możesz odszkodowania nie dostać wcale. W ubezpieczeniach NNW jazda bez zapiętych pasów jest czasami wyłączona z odpowiedzialności. Jako przykład można podać fragment ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU) NNW towarzystwa HDI należącego do Warty:

Niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe w NNW nie biorą odpowiedzialności za szkody powstałe podczas wypadku, kiedy poszkodowany nie miał zapiętych pasów, ale inne takich wyłączeń w swoich warunkach nie mają. Ubezpieczenie NNW jest dobrowolne i rozbieżności w jego warunkach mogą się zdarzać – dlatego zawsze czytaj OWU przed zawarciem umowy ubezpieczenia.

Czytaj także: Czego nie wolno robić w aucie?