Uważaj na oszustów! Sprawdź, na jakie oszustwa możesz być obecnie narażony i jak im przeciwdziałać

Często wydaje nam się, że jesteśmy zapobiegliwi, zatem nie staniemy się ofiarą oszusta. Problem polega na tym, że przestępcy są często jeszcze sprytniejsi. Z badania Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego wynika, że nawet co piąty mieszkaniec Polski jest narażony na oszustwa. Ryzyko wzrasta w przypadku osób przyjezdnych, w tym z Ukrainy, które dopiero aklimatyzują się w nowym miejscu. Postanowiliśmy zebrać najpopularniejsze obecnie triki oszustów, żeby uczulić na nie naszych czytelników. Podpowiadamy również, jak uchronić się przed różnymi rodzajami przestępstw.

Oszustwa przez Internet

Zaczynamy od oszustw, na jakie jesteśmy narażeni w Internecie. Badanie zrealizowane na zlecenie BIK pokazuje, że nawet 38% Polaków stało się ofiarą cyberprzestępcy.

Darmowa pomoc żywnościowa

Wcześniej pandemia koronawirusa, a teraz napięcie wynikające z toczącej się za naszą wschodnią granicą wojny sprawiają, że ludzie są bardziej skłonni wierzyć w różne negatywne zjawiska, a przede wszystkim w braki zaopatrzenia w sklepach. Niejedna osoba dostała już e-maila o darmowej pomocy żywnościowej organizowanej przez państwo lub różne fundacje. Szczególnie osoby, które dopiero przybyły z Ukrainy, są narażone na takie informacje. Kliknięcie linku zawartego w wiadomości zwykle przekierowuje na fałszywą stronę, która ma za zadanie wykraść nasze dane.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie wierz w informacje z niepotwierdzonych źródeł – gdyby to była prawda, informowałyby o tym media.
• Nie loguj się do banku lub Profilu Zaufanego z linków dostarczonych w wiadomości e-mail.

Atrakcyjne oferty i cyberataki

Zakupy przez Internet stały się bardzo popularne, co chętnie wykorzystują przestępcy – rejestrują domeny i otwierają fałszywe sklepy online, zachęcając do dokonywania zakupów. Takie fałszywe miejsca szeroko się reklamują i przesyłają wiadomości z ofertą.

Jak uchronić się przed tym oszustwem?

• Sprawdź sprzedawcę i sklep, którego nie znasz – najlepiej poszukać opinii o danej witrynie.
• Jeśli sprzedawca nie podał dokładnych danych kontaktowych na stronie www, zrezygnuj z zakupu.
• Gdy korzystasz pierwszy raz z oferty sklepu, wybierz płatność przy odbiorze.

Fałszywe serwisy z pomocą dla Ukrainy

Wraz z napływem uchodźców z Ukrainy uaktywnili się również różni oszuści. Najczęściej tworzą fałszywe strony www z pomocą dla Ukrainy, przed czym przestrzega już nawet Komisja Nadzoru Finansowego. Trzeba wyjątkowo uważać, bo fałszywe witryny często podszywają się pod znane serwisy ze zbiórkami.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Należy dokładnie przyjrzeć się stronie z pomocą, a szczególnie temu, czy znajdują się na niej dane kontaktowe.
• Nie należy wchodzić na stronę z pomocą przez link przysłany w wiadomości.
• Warto poszukać opinii na temat danej zbiórki.

Fałszywe oferty pracy

Innym sposobem na wyłudzenie danych jest przesłanie fałszywych ofert pracy. Wynagrodzenie jest zwykle bardzo atrakcyjne, a dostęp do danych kontaktowych wymaga jedynie założenia profilu lub symbolicznej opłaty. Dodatkowo zagrożone są osoby, które uciekły przed wojną z Ukrainy. Nieuczciwy pracodawca może im proponować pracę „na czarno” za bardzo niską stawkę.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Należy korzystać tylko ze sprawdzonych portali z ogłoszeniami.
• Nie wolno podawać żadnych swoich danych, jeśli ktoś obiecuje kontakt z pracodawcą.
• Bardzo atrakcyjna oferta może być w rzeczywistości zbyt korzystna, żeby była prawdziwa.
• Obcokrajowiec powinien zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat prawa pracy w Polsce – w tym celu może zadzwonić do najbliższego Urzędu Pracy.

Wiadomości o dopłacie do przesyłki

Coraz częściej można znaleźć w skrzynce e-mail wiadomości o konieczności niewielkiej dopłaty do przesyłki. To zwykle kilka złotych. Celem jest wyłudzenie danych osobowych lub danych do logowania do banku. Szczególnie narażone na takie oszustwo są osoby rzeczywiście oczekujące na przesyłkę.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Firma kurierska nigdy nie żąda dopłaty od odbiorcy, bo takie koszty reguluje najczęściej strona wysyłająca.
• Nie wykonuj płatności, korzystając z linków w wiadomości e-mail.
• Wyjaśnij sytuację, dzwoniąc na infolinię firmy kurierskiej.

Fałszywa wiadomość z banku

Bardzo często ofiary oszustów dają się nabrać na wiadomości przysyłane rzekomo z banków. Najczęściej pojawia się w nich informacja o logowaniu z innego urządzenia  i potwierdzeniu tego poprzez ponowne logowanie. Niekiedy może się pojawić informacja, że ktoś właśnie próbuje wykonać przelew z naszego konta itp. Po kliknięciu linku zostajemy przeniesieni na fałszywą stronę banku, która będzie chciała wyłudzić nasze dane.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie należy logować się do bankowości z linku zamieszczonego w wiadomości e-mail.
• Wszelkie informacje należy weryfikować na infolinii banku, znajdując samodzielnie jej numer, a nie korzystając z danych przesłanych w wiadomości.

Oszustwa przez telefon

Drugą kategorię stanowią oszustwa, do których wykorzystywana jest komunikacja telefoniczna. Najczęściej to fałszywe wiadomości SMS, ale przestępcy coraz częściej dzwonią również do swoich ofiar, podszywając się np. pod pracowników banków czy urzędników. Oto kilka przykładów oszustw telefonicznych.

Atrakcyjna oferta

Coraz częściej można odebrać rozmowę, w czasie której ktoś próbuje nas namówić do skorzystania z atrakcyjnej oferty (np. inwestycja, zakup jakiegoś produktu, fotowoltaika). Podobna zachęta może zostać przesłana w wiadomości SMS. To najczęściej próba wyłudzenia pieniędzy lub danych.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie należy korzystać z ofert reklamowanych telefonicznie przez nieznajome osoby lub firmy.
• Nie wolno podawać przez telefon żadnych danych kart płatniczych, numeru BLIK czy innych wrażliwych informacji.
• Warto poprosić o dodatkowe dane, żeby zweryfikować ofertę np. w Internecie.

Korekta zeznania podatkowego

W okresie rocznych rozliczeń z fiskusem uaktywniają się oszuści, którzy rozsyłają wiadomości SMS o konieczności dokonania korekty zeznania podatkowego lub nawet wykonania dopłaty do podatku. W wiadomości zwykle podany jest link, który przenosi na fałszywą stronę Urzędu Skarbowego lub stronę z płatnościami.

Czytaj także: Zaniżone odszkodowanie

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie wolno klikać w takie linki w wiadomościach SMS.
• Urząd Skarbowy nie przesyła ważnych informacji w wiadomości SMS, a listem poleconym.
• W przypadku wątpliwości należy skontaktować się z Urzędem Skarbowym.

Zaleganie z rachunkiem za prąd lub gaz

Oszuści bardzo chętnie podszywają się pod dostawców prądu lub gazu. Wysyłają wtedy wiadomości SMS, w których informują, że prąd lub gaz zostanie wkrótce odcięty z powodu zaległości. Podana kwota jest przeważnie za niska, żeby zachęcić do działania odbiorcę. Po kliknięciu linku w wiadomości zostaniemy przeniesieni na fałszywą stronę dostawcy, gdzie dojdzie do próby wyłudzenia danych do bankowości internetowej.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie wolno otwierać załączonych linków.
• Należy ignorować takie wiadomości SMS.
• Najlepiej skontaktować się z dostawcą i wyjaśnić sytuację.

Oszustwo na wnuczka

Pomimo nagłaśniania oszuści nie rezygnują z tego przekrętu. Celem są oczywiście ludzie starsi, seniorzy. Chodzi o wyłudzenie pieniędzy pod pretekstem pomocy wnuczkowi lub innemu członkowi rodziny. Zwykle ktoś dzwoni i podaje się za przyjaciela wnuczka, który ma rzekomo znajdować się w trudnym położeniu i potrzebuje natychmiast wysokiej kwoty. Pieniądze ma odebrać oczywiście dzwoniący przyjaciel. W ten sposób wiele osób straciło już po kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Czytaj także: Nowoczesne kanały komunikacyjne

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Do takich informacji należy podchodzić sceptycznie.
• Należy zweryfikować otrzymaną informację, dzwoniąc do wymienionego w rozmowie członka rodziny.
• Należy skontaktować się z innymi członkami rodziny.
• Trzeba zadzwonić na policję.

Oszustwo na policjanta

Inny wariant oszustwa na wnuczka to oszustwo na policjanta. Schemat działania jest bardzo podobny. Tym razem dzwoni jednak osoba podająca się za policjanta i prosi o pomoc w ujęciu groźnego sprawcy, do czego będzie potrzebna gotówka. Inny wariant to informacja, że nasze pieniądze są zagrożone i trzeba je oddać w depozyt funkcjonariuszowi.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie wolno wierzyć w takie informacje.
• Policja nie dzwoni do nikogo, żeby namówić go do współpracy w ujęciu przestępcy.
• Policja nie ma prawa żądać użycia w akcji prywatnych pieniędzy.
• Należy zadzwonić na policję i poinformować o takiej rozmowie.

Przelew BLIK-iem

Coraz popularniejsze w Polsce jest płacenie BLIK-iem, co również wykorzystują oszuści. W komunikatorach podszywają się pod naszych znajomych i proszą o szybkie przelanie BLIK-iem drobnej kwoty. Tłumaczą się przy tym pilną potrzebą lub trudną sytuacją.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie należy podawać numeru BLIK osobom z komunikatora.
• Należy zweryfikować sytuację i zadzwonić do znajomego, który rzekomo pisze do nas przez komunikator.
• Należy powiadomić policję.

Telefon z banku

Banki są tymi instytucjami, pod które oszuści podszywają się wyjątkowo chętnie. Udają nawet pracowników banków i dzwonią do ofiar, informując o różnych problemach. Może to być np. informacja o przelewie na konto oszusta i zablokowaniu tego przelewu. Sprawca zwykle wypytuje o szczegóły logowania do bankowości internetowej, a nawet potrafi prosić o kod autoryzujący przelew. Czasem proponuje zainstalowanie bezpieczniejszej wersji aplikacji bankowej. To różne próby wyłudzenia naszych danych i kradzieży pieniędzy.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Pracownik banku nie ma prawa pytać o dane do logowania do konta bankowego.
• Nie wolno poddawać nikomu kodu do autoryzacji przelewu.
• Nie wolno instalować aplikacji z niepewnego źródła.
• Należy skontaktować się samodzielnie z bankiem i wyjaśnić sytuację.

Oszustwa z kontaktem osobistym

Ostatni rodzaj to oszustwa, w których dochodzi do bezpośredniego kontaktu oszusta i jego ofiary. Tutaj wyjątkowo trzeba mieć się na baczności, ponieważ możemy być przez cały czas poddani manipulacji i naciskom.

Zbiórka charytatywna

Do naszych drzwi może zapukać osoba zbierająca środki na różne cele charytatywne. Taką osobę możemy spotkać również na ulicy. Nie zawsze jednak chodzi o uczciwą zbiórkę. Oszuści potrafią się podszywać pod różne fundacje i organizacje, a do tego mają przy sobie podrobione identyfikatory lub inne dokumenty potwierdzające „prawdziwość” zbiórki.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Jeśli masz wątpliwości, zadzwoń do fundacji, dla której pracuje dany wolontariusz.
• Obejrzyj dokładnie identyfikator osoby zbierającej pieniądze.
• W razie wątpliwości możesz zadzwonić na policję.

Pomoc wolontariusza lub żołnierza

Oszuści wyjątkowo chętnie żerują na osobach, które mają problem z samodzielnym funkcjonowaniem, np. z poruszaniem się. Wtedy pojawia się fałszywy wolontariusz lub żołnierz Wojsk Obrony Terytorialnej, który bierze pieniądze na zakupy i oczywiście już nie wraca.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Nie należy wpuszczać do mieszkania nieznajomych osób.
• Należy przyjmować pomoc tylko od znanych sobie osób (np. rodzina, sąsiedzi).
• Najlepiej zamawiać jak najwięcej produktów przez Internet z dostawą do domu.

Prezentacja atrakcyjnych produktów

Na koniec oszustwo, które latami było zmorą wielu Polaków i wcale nie zniknęło całkowicie. Chodzi o zaproszenia na różnego rodzaju prezentacje i pokazy produktów. Na miejscu dowiadujemy się, że są idealne i wyjątkowe, a przy okazji bardzo drogie. Zwykle można je kupić na raty, płacąc przy tym wysokie koszty finansowania. Inny wariant to możliwość wygrania takiego produktu dzięki loterii, ale wcześniej trzeba podać swoje dane wrażliwe. W ten sposób możemy zostać albo naciągnięci na wysoką cenę tandetnego produktu, albo zostaną skradzione nasze dane.

Jak się uchronić przed tym oszustwem?

• Należy ignorować zaproszenia na takie prezentacje.
• Przed zakupem okazyjnym drogiego produktu na prezentacji należy sprawdzić cenę podobnego w Internecie.
• Nie wolno podpisywać żadnej umowy przed jej przeczytaniem.
• Nie wolno podawać wrażliwych danych na takich spotkaniach.

Czytaj także: Prowokowana stłuczka a wyłudzenie z OC