Wypadek w pracy – odszkodowanie. Kto płaci i jak się o nie starać?

Wypadek przy pracy to jedna z tych rzeczy, których chce uniknąć zarówno pracownik, jak i pracodawca. Niestety, od nieszczęśliwych zdarzeń często nie ma ucieczki. Zdarzają się z różnych powodów – mogą wynikać zarówno z zaniedbań, jak i różnego rodzaju niefortunnych przypadków. Pamiętaj jednak, że każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę w razie takich sytuacji przysługuje odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy.

Warto o tym pamiętać, bo, jak wskazuje Główny Urząd Statystyczny, w 2024 roku zgłoszono aż 67 000 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy. I choć jest to mniej o 2,4% w porównaniu do roku wcześniejszego, problem wciąż jest istotny.

Wypadki w pracy – gdzie zdarzają się najczęściej?

Najwięcej wypadków przy pracy w 2024 roku było w województwach: śląskim (6,53 poszkodowanych na 1000 pracujących), opolskim (6,17  poszkodowanych) oraz zachodniopomorskim (5,88 osób).. Niestety, górnictwo i wydobywanie to sektory, w których nadal najczęściej dochodzi do wypadków przy pracy, niekiedy nawet śmiertelnych. Kolejnymi sekcjami obarczonymi podwyższonym ryzykiem wypadków są: dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami, rekultywacja, przetwórstwo przemysłowe, a także opieka zdrowotna i pomoc społeczna.

Jeśli więc pracujesz w jednym z tych sektorów lub chcesz zabezpieczyć siebie i swoich bliskich na wypadek podobnych sytuacji w swojej pracy, koniecznie zastanów się nad wykupieniem dodatkowego ubezpieczenia na życie.

Czym jest wypadek przy pracy?

Jeśli zastanawiasz się, czy definicja wypadku przy pracy obejmuje Twój przypadek, spieszmy z pomocą. Poniżej znajduje się ustawowa definicja, która rozwieje Twoje wątpliwości. Całość znajduje się w art. 3. ubezp. społ. chor.

1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

2. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Wypadek przy pracy – przykład

Za wypadek przy pracy zostanie uznane np. przygniecenie przez drzewo pilarza podczas wycinki w lesie. Dlaczego? Bo ma 4 podstawowe elementy: jest to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powoduje co najmniej uraz, a także nastąpiło w związku z pracą. O odszkodowaniu za wypadek przy pracy można mówić, jeśli jesteś zatrudniony na umowę o pracę.

Podstawa prawna: art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Jakie są rodzaje wypadków przy pracy?

Śmiertelne wypadki przy pracy to tylko jeden z rodzajów, jakie są przewidziane z perspektywy ustawodawcy. Nie każde zdarzenie jest równie poważne, ale to nie oznacza, że należy je bagatelizować. Warto znać rodzaje wypadków przy pracy, aby dochodzić swoich praw w razie wystąpienia. Pamiętaj, że wiedza w tym zakresie pomoże Ci uzyskać np. jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy.

Wypadki dzielimy na:

• Śmiertelne.
• Ciężkie – są to trwałe wypadki, których następstwem może być np. utrata wzroku, czy tez niezdolność do dalszej pracy.
• Lekkie – kiedy powrót do zdrowia trwa do 28 dni od wypadku.
• Zbiorowe – gdy wypadkowi w wyniku tego samego zdarzenia, uległy co najmniej dwie osoby.

Sprawdź także:
>> Jak wybrać ubezpieczenie do pracy za granicą? Kup polisę online
>> Ubezpieczenie od utraty pracy – czy warto wykupić polisę?

Jakie są rodzaje odszkodowań za wypadki przy pracy?

Jeśli Twój wypadek w pracy spełnia wyżej wymienione warunki, może przysługiwać Ci szereg różnego rodzaju świadczeń. Nawet krótka niezdolność do pracy realnie wpływa na Twoje wynagrodzenie. Będąc osobą zatrudnioną w ramach umowy, na mocy której odprowadzasz składki – należy Ci się odpowiednie zadośćuczynienie.

Jakie odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy możesz uzyskać?

• Zasiłek chorobowy w wysokości Twojej pensji brutto.

• Świadczenie rehabilitacyjne w wysokości Twojej pensji brutto.

• Zasiłek wyrównawczy przysługuje posiadającym status pracownika w momencie, gdy w wyniku stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wynagrodzenie ulega obniżeniu.

• Jednorazowe odszkodowanie w przypadku stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

• Jednorazowe odszkodowanie dla rodziny przysługuje członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł w wyniku wypadku przy pracy.

• Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która nie może pracować po wypadku.

• Renta szkoleniowa przysługuje osobie, którą zdaniem komisji lekarskiej nie może dalej uprawiać dotychczasowego zawodu i powinna zmienić pracę ze względu na stan zdrowia.

• Renta rodzinna przysługuje rodzinie ubezpieczonego, który zmarł w wyniku wypadku.

• Dodatek do renty rodzinnej może dostać osoba, która straciła w wypadku oboje rodziców.

  
  

Wypadek przy pracy – dodatkowe świadczenia

W wyniku wypadku w pracy mogą przysługiwać Ci również takie świadczenia:

• dodatek pielęgnacyjny przysługuje uprawnionemu do renty z ubezpieczenia wypadkowego;

• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii, szczepień ochronnych oraz sprzętów ortopedycznych;

• odszkodowanie od pracodawcy za utratę lub uszkodzenie Twoich własnych rzeczy, które zostały zniszczone w wyniku wypadku.

  
  

Wypadek w miejscu pracy – przykładowe świadczenia

Odszkodowanie za wypadek przy pracy – kiedy się nie należy?

Pamiętaj, że możesz nie dostać odszkodowania za wypadek przy pracy, jeśli przyczyną wypadku było udowodnione, umyślne lub będące skutkiem rażącego niedbalstwa, naruszenie przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia.

W praktyce oznacza to, że jeśli pracownik działał wbrew zasadom BHP i zdrowemu rozsądkowi, np. szlifował coś bez uprzedniego założenia okularów ochronnych, w wyniku czego doszło do uszkodzenia wzroku – taka osoba nie otrzyma odszkodowania.

Prawo do świadczeń można stracić również w sytuacji, gdy pracownik spowoduje wypadek, będąc pod wpływem alkoholu lub narkotyków.

To również może Cię zainteresować:

>> Kancelaria odszkodowawcza – jak działa? Kiedy skorzystać z jej usług?
>> Odwołanie od decyzji ubezpieczyciela – rzeczy, o których musisz pamiętać!

Inne rodzaje umów a odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy

Jeśli nie masz umowy o pracę, a uległeś wypadkowi, Twoja sytuacja jest trudniejsza. Co nie znaczy, że nie masz żadnych szans na odszkodowanie z ZUS. Są wypadki traktowane na równi z wypadkiem przy pracy, w drodze do i z pracy oraz przy pracy rolniczej, nawet jeśli nie jesteś formalnie pracownikiem, tylko współpracownikiem firmy.

Komu zgłosić wypadek przy pracy? Każdorazowo, gdy będziesz ofiarą nawet z pozoru niewielkiego wypadku przy pracy, skontaktuj się z osobą odpowiedzialną za BHP w firmie. To przeszkoleni pracownicy, którzy pomogą Ci wypełnić odpowiednie zgłoszenie oraz poinformują o dalszych krokach.

Wypadek przy pracy – kto płaci za jednorazowe odszkodowanie?

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy jest wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wynika to wprost z przepisów o prawie ubezpieczeniowym oraz ubezpieczeniach społecznych. W sytuacji, gdy konkretne zdarzenie zostanie zakwalifikowane jako wypadek przy pracy, ofiara zdarzenia (pracownik) zawsze ma prawo do zasiłku chorobowego płatnego w 100% wysokości podstawy takiej zapomogi. Ale to nie wszystko, w przypadku spowodowania długotrwałego lub stałego uszczerbku na zdrowiu, osobie poszkodowanej przysługuje także prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

– Co do zasady odszkodowanie za wypadek przy pracy wypłaca ZUS. Dodatkowo można wykupić ubezpieczenie, od kosztów leczenia, uszczerbku na zdrowiu, pobytu w szpitalu. Polisy tego typu można wykupić indywidualnie lub grupowo, gdzie umowa zawierana jest przez zakład pracy. Zakres takiego ubezpieczenia ustalany jest indywidualnie pomiędzy ubezpieczycielem, a ubezpieczającym – zauważa ekspert ds. ubezpieczeń Paweł Frąckowski.

Kto wypłaca odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy?

Pracodawca czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych – do kogo zgłosić się po odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy? Przede wszystkim drugi z wymienionych podmiotów. Aby tak się jednak stało, należy złożyć stosowne dokumenty. Poszkodowany pracownik w specjalnym wniosku musi m.in.:

• podać okoliczności wypadku, któremu uległ,
• poinformować w jaki sposób został poszkodowany,
• podać świadków zdarzenia oraz załączyć opinię lekarza.

Jak ubiegać się o odszkodowanie za wypadek przy pracy?

Jeśli dojdzie do wypadku przy pracy, musisz przede wszystkim niezwłocznie powiadomić o tym przełożonego. Oczywiście, jeśli Twój stan zdrowia na to pozwala. Wymagane jest również złożenie stosownych wniosków – do ZUS lub płatnika składek.

Musisz przede wszystkim opowiedzieć lekarzowi, jak doszło do nieszczęśliwego zdarzenia i jakie były jego skutki. Lekarz przebada Cię, postawi diagnozę i wyda niezbędne zaświadczenie w kilku egzemplarzach – pamiętaj, aby jeden z nich zachować dla siebie! Wypełniony wniosek przekazujesz płatnikowi składek. ZUS będzie od niego wymagał takich dokumentów jak:

• wniosek określający rodzaj świadczenia,
• dane identyfikacyjne płatnika składek,
• dane ubezpieczonego,
• protokół powypadkowy lub karta wypadku,
• zaświadczenie o stanie zdrowia,
• kartę informacyjną z udzielenia pierwszej pomocy,
• informacje o przebytym szkoleniu BHP,
• oświadczenie osoby, której poszkodowany zgłosił wypadek.

Pamiętaj, że zawsze możesz poprosić o pomoc w wypełnieniu wszystkich dokumentów pracownika oddziału ZUS, w którym będziesz składać wniosek o odszkodowanie. Pamiętaj też, że jeśli świadczenie z ZUS-u nie pokryje kosztów leczenia, za wypadek w pracy przysługuje Ci odszkodowanie od pracodawcy.

Kiedy ulegniesz wypadkowi przy pracy, nie panikuj i pamiętaj, że to przede wszystkim Twój pracodawca powinien zadbać o bezpieczeństwo swoich pracowników i ich jak najszybszy powrót do zdrowia.

Kiedy zgłosić wypadek w pracy i jak uzyskać odszkodowanie? Krok po kroku

Jako poszkodowany (zatrudniony na umowę o pracę czy też na zlecenie), w razie wypadku musisz zrobić kilka bardzo istotnych rzeczy:

1. Zgłoś wypadek pracodawcy lub zleceniodawcy

Jeśli tylko Twój stan zdrowia na to pozwala – to Ty jesteś odpowiedzialny za zgłoszenie wypadku. Niezwłocznie zawiadom swojego bezpośredniego przełożonego lub osobę zastępującą go. Może być to także osoba reprezentująca firmę, w której pracujesz.

W sprawie wszelkich wątpliwości dotyczących wypadku i dalszego postępowania kontaktuj się ze specjalistą ds. BHP w firmie, w której pracujesz.

2. Dopilnuj sporządzenia protokołu powypadkowego

Na ogół wypełnia go pracodawca w momencie, gdy okoliczności i przyczyny zdarzenia zostały już ustalone. Ma na to maksymalnie 14 dni od daty zawiadomienia. Potrzebne mu będą do tego także Twoje wyjaśnienia. Protokół powinien być sporządzony w tylu egzemplarzach, ile potrzeba (najczęściej w trzech):

• jeden dla Ciebie lub uprawnionego członka Twojej rodziny,

• drugi dla pracodawcy lub zleceniodawcy, który ustalał okoliczności i przyczyny wypadku,

• trzeci dla ZUS-u, jeżeli zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy.

Pamiętaj, że Ty, jako poszkodowany (albo uprawniony członek z Twojej rodziny), możesz zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole. Powinien być w nim zapis Twoich wyjaśnień, zapis informacji uzyskanych od świadków wypadku oraz inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn (dokumenty z oględzin miejsca wypadku, dowody niezbędne do ustalenia okoliczności, a także Twoje ewentualne uwagi i zastrzeżenia ).

W trakcie tych czynności ważne jest ustalenie, czy Twój wypadek można zakwalifikować jako wypadek przy pracy (musi więc spełniać warunki: zdarzenie nagłe, spowodowane przyczyną zewnętrzną, skutkiem jest uraz lub śmierć, wydarzył się w miejscu  pracy lub w drodze do niej). Sprawdź też, czy były w Twoim przypadku opłacane składki na ubezpieczenie wypadkowe. 

3. Zgłoś roszczenia

Pamiętaj, że Twoje uprawnienia nie są realizowane „z urzędu”. To Ty musisz przejąć inicjatywę i krok po kroku dopełnić niezbędnych formalności – tylko na tej podstawie będzie możliwe rozpatrzenie, czy należy Ci się odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy.

4. Złóż wniosek o odszkodowanie za wypadek w pracy do ZUS lub  płatnika składek (pracodawcy)

Podstawą jest dokumentacja, która pozwoli ZUS-owi ustalić, czy okoliczności i przyczyny Twojego wypadku świadczą o tym, że faktycznie był to wypadek przy pracy. ZUS zwykle wymaga następujących dokumentów:

• Wniosek z wyraźnym określeniem rodzaju świadczenia (np. jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu). Wniosek musi zawierać dane identyfikacyjne płatnika składek, czyli pracodawcy (NIP, REGON), a jeśli płatnik nie posiada tych numerów – nr PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu; oraz dane ubezpieczonego czyli Twoje (PESEL, NIP), a jeśli nie dysponujesz tymi numerami, to serię i nr dowodu osobistego albo paszportu.

• Protokół powypadkowy lub karta wypadku – z uwierzytelnionymi kopiami (lub oryginałami – do wglądu) wyjaśnień poszkodowanego i informacjami uzyskanymi od świadków zdarzenia.

• Zaświadczenie o stanie zdrowia (N-9), wypełnione przez lekarza leczącego, zawierające informację, że leczenie i rehabilitacja zostały zakończone; w przypadku śmierci poszkodowanego – akt zgonu. Dodatkowo ZUS często żąda również:

• Karta informacyjna z udzielenia pierwszej pomocy – uwierzytelnionej kopii (lub oryginału – do wglądu).

• Wyjaśnienie, czy poszkodowany odbył ewentualne wymagane szkolenia z zakresu BHP.

• Oświadczenie osoby, której jako poszkodowany zgłosiłeś wypadek – uwierzytelniona kopia (lub oryginał – do wglądu).

Jeśli doszło do wypadku komunikacyjnego, ZUS często żąda również takich danych, jak: nr rejestracyjny pojazdu, personalia współuczestników wypadku, informacje o dochodzeniu prowadzonym przez policję i inne organy.

W piśmie, do ZUS wskazane jest też podanie: daty rozpoczęcia pracy, rodzaju umowy o pracę, a także informacji o odprowadzaniu składek na ubezpieczenie wypadkowe. ZUS może odmówić przyznania świadczenia, jeśli w dostarczonych dokumentach zamieszczone zostaną stwierdzenia bezpodstawne lub braki formalne, wymagające uzupełnienia. Ma wtedy obowiązek zwrócenia protokołu lub karty, żebyś mógł je uzupełnić.

5. Poczekaj na przyznanie odszkodowania

Przejście przez całą tę “papierologię” na pierwszy rzut oka wydaje się bardzo skomplikowane, ale da się to zrobić przy odrobinie cierpliwości oraz – co ważne – dobrej woli ze strony pracodawcy lub zleceniodawcy. Warto przy tym podejść do sprawy raz a dobrze, by skrócić procedurę i czas oczekiwania na ewentualne świadczenia powypadkowe.

Jak postępować w razie wypadku przy pracy rolnej?

Wypadek przy pracy rolniczej zgłasza się właściwej jednostce organizacyjnej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (oddziałowi regionalnemu lub placówce KRUS). Zdarzenie zostaje uznane za wypadek na podstawie informacji z kilku źródeł:

• Twojego oświadczenia opisującego czas, miejsce i okoliczności zdarzenia.
• Oświadczenia podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających pierwszej pomocy.
• Ustaleń komisji sporządzającej protokół powypadkowy.

Więcej na temat ubezpieczenia dla rolników przeczytasz w: Ubezpieczenia dla rolników – co trzeba o nich wiedzieć?