Sprawdź, czy grozi ci udar - jak rozpoznać udar?

Podobno co 8 minut, ktoś w Polsce dostaje udaru. Daje to  ok. 70 tys. nowych przypadków rocznie, a statystyki mogą się pogarszać, bo społeczeństwo się starzeje (w starszym wieku udarów jest najwięcej), a młodzi pracują na udar niezdrowym stylem życia. Ryzyko rośnie przy nadciśnieniu, zaburzeniach rytmu serca, wysokim cholesterolu, cukrzycy, otyłości. Sprawdź czy grozi czy udar i jak go rozpoznać!

Komu grozi udar mózgu?

Udar może dopaść każdego z nas. Ryzyko udaru mózgu wzrasta, gdy pacjent:

• ma ponad 40 lat (w wieku 45–55 lat ryzyko udaru wynosi 1 na 1000 osób rocznie, pomiędzy 65. a 75. – 1 na 100, a po 85. roku życia już 1 na 30)
• w jego rodzinie występowały udary
• jest już po udarze lub niedokrwieniu mózgu
• choruje na serce, cukrzycę lub migrenę
• ma zwiększoną krzepliwość krwi
• ma podwyższony poziom „złego” cholesterolu i trójglicerydów we krwi
• ma nadciśnienie tętnicze
• nadużywa leków (np. sterydów i anabolików)
• zażywa doustne środki antykoncepcyjne
• pali papierosy
• pije alkohol
• zażywa narkotyki (amfetaminę, kokainę)
• ma zapalenie naczyń krwionośnych lub tętniaki tętnic mózgowych
• ma nadwagę lub otyłość
• prowadzi siedzący tryb życia.

Objawy udaru

• osłabienie mięśni twarzy – kącik ust opada po jednej stronie;
• osłabienie (niedowład) ręki lub nogi, albo i ręki i nogi po tej samej stronie ciała, niekiedy towarzyszy temu uczucie drętwienia połowy ciała;
• zaburzenia widzenia – podwójne widzenie, a nawet całkowita utratę widzenia, najczęściej w jednym oku;
• osłabienie mięśni języka i gardła – trudności w połykaniu i mówieniu, krztuszenie się
• zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów – chory potyka się, upuszcza przedmioty
• nagły, bardzo silny ból głowy – zwłaszcza w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego;
• zaburzenia lub utrata przytomności – chory staje się senny, trudno go rozbudzić, mówi nieskładnie, nie wie, gdzie się znajduje i co się z nim dzieje lub całkowicie traci przytomność.

Co robić, gdy podejrzewam, że ktoś ma udar?

Natychmiast dzwonić po pogotowie. Liczy się każda sekunda!

Komórki mózgu, bardzo wrażliwe na niedotlenienie, zaczynają umierać już po 4 minutach od wystąpienia udaru. Skutki udaru można odwrócić lub znacznie ograniczyć pod warunkiem, że leczenie to zostanie zastosowane nie później niż 3 godziny od początku udaru. Jak najszybsze dotarcie do szpitala może uratować życie lub uchronić przed ciężką niepełnosprawnością.

Czego NIE WOLNO ROBIĆ, gdy podejrzewam u kogoś lub u siebie udar?

• czekać, aż objawy same ustąpią
• próbować się kontaktować z lekarzem rodzinnym
• przyjmować jakichkolwiek leków
• jechać do szpitala samemu lub czekać na podwiezienie przez kogoś innego.

Typy udaru

Wyróżnia się dwa główne typy udaru: niedokrwienny i krwotoczny. Dokładnie omawia je neurolog dr med. Marek Bodzioch w portalu mp.pl.

W skrócie:
1. Udar niedokrwienny (ok. 4/5 przypadków udaru mózgu) powstaje wtedy, gdy tętnica zaopatrująca jakąś część mózgu w krew staje się niedrożna, tzn. krew nie przepływa przez nią lub przepływa z ilości niewystarczającej, aby komórki mózgu otrzymały jej tyle, ile potrzebują. Najczęstszą przyczyną zwężenia lub zatkania tętnicy jest miażdżyca lub zator.

2. Udar krwotoczny (ok. 1/5 przypadków udaru) powstaje w wyniku pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie (potocznie: wylew), wskutek czego krew nie dociera do tkanki mózgowej w obszarze zaopatrywanym przez pękniętą tętnicę. Udary krwotoczne są zwykle cięższe niż udary niedokrwienne, częściej kończą się śmiercią lub znaczną niepełnosprawnością, a możliwości ich leczenia są bardziej ograniczone.

Jak często występuje udar mózgu?

W krajach rozwiniętych każdego roku na udar mózgu zapadają 2 na 1000 osób, ale aż 10 na 1000 osób po 65. roku życia. Udar niedokrwienny występuje najczęściej u osób starszych, natomiast udar krwotoczny zdarza się nierzadko w młodym wieku, jeśli przyczyną są wady budowy ściany tętnic.

Jak lekarz diagnozuje udar mózgu?

Lekarz rozpoznaje udar mózgu na podstawie stwierdzonych objawów oraz obrazu tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego głowy. Wykonuje się także inne badania, takie jak ultrasonografia tętnic szyjnych, echokardiografia i arteriografia tętnic mózgowych oraz badania krwi.

Czy udar mózgu można całkowicie wyleczyć?

Jeśli chory jak najszybciej trafi do szpitala, to ma dużą szansę na odzyskanie zdrowia i sprawności. Po szybkiej diagnozie i odpowiednim leczeniu wdrożonym w ciągu pierwszych trzech godzin od wystąpienia udaru zaburzenia neurologiczne z czasem ustępują. Komórki mózgu, które obumarły, już się nie zregenerują, ale wiele z niedotlenionych jest w stanie podjąć pracę. Ludzki mózg ma taką właściwość, że niektóre komórki są w stanie częściowo przejąć funkcję tych, które zginęły. Ta właściwość, nazywana plastycznością mózgu, jest większa u osób młodszych. W odzyskaniu utraconej sprawności po udarze pomaga odpowiednia rehabilitacja.

Jednak szacuje się, że umiera około 1/3 chorych, którzy doznali udaru (1/2 chorych z udarem krwotocznym), co sprawia, że udar mózgu jest trzecią pod względem częstości przyczyną zgonów, po nowotworach i chorobach serca. Wielu chorych do końca życia cierpi z powodu ciężkiej niepełnosprawności i jest zdanych na opiekę najbliższych.

Profilaktyka czyli jak zapobiegać udarom

Choroby zwiększające zagrożenie udarem to nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i miażdżyca. Przyczyn udarów lekarze dopatrują się także w niehigienicznym trybie życia, bowiem ryzyko udaru bardzo podwyższa otyłość, brak ruchu, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów. Możemy zrobić bardzo wiele, aby zapobiegać tej groźnej chorobie.

1. Zadbaj o ciśnienie. W obniżeniu ciśnienia tętniczego pomoże codzienna gimnastyka lub spacer w umiarkowanym tempie oraz odpowiednie odżywianie się, m.in. ograniczenie spożycia soli do 5 g dziennie (płaska łyżeczka). Eksperci WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) szacują, że zmniejszenie porcji soli może zapobiec jednemu na pięć przypadków udaru mózgu. Prawidłowo leczone nadciśnienie krwi zmniejsza ryzyko udaru aż o 40 proc.
2. Zadbaj o właściwą dietę. W profilaktyce udarów polecane jest spożycie warzyw kapustnych – kalafiora, kapusty, brokułów i brukselki, które zawierają znaczne ilości antyoksydantów i witaminy. Warto wprowadzić do jadłospisu owoce i warzywa o intensywnej barwie – czarne porzeczki, pomarańcze, zieloną i czerwoną paprykę. Jedna dodatkowa porcja warzyw i owoców dziennie może zmniejszyć ryzyko udaru mózgu aż o 6 proc.
3. Rzuć palenie
4. Ogranicz spożycie alkoholu. Nadmiar (powyżej 3 jednostek w ciągu jednego dnia) – szkodzi i przyczynia się do wzrostu ryzyka udaru.