Poznaj 10 tricków firm ubezpieczeniowych na zaniżanie odszkodowań z OC

1. Kalkulacja szkody na podstawie cen zamienników

Okazuje się, że nie tylko Ty kupując części zamienne zastanawiasz się, czy kupić oryginał czy zamiennik. Przed podobnym dylematem staje towarzystwo ubezpieczeniowe wypłacając świadczenie z polisy OC. Rachunek ekonomiczny zdecydowanie przemawia za zamiennikami, które z reguły są dużo tańsze od oryginalnych części. Zdarza się zatem, że odszkodowanie wypłacone jest na podstawie cen części alternatywnych.

Ubezpieczyciel może tak postąpić tylko jeżeli wyrazisz na to zgodę lub jeśli w pojeździe przed wypadkiem wykorzystane były także części alternatywne. W każdym innym przypadku zastosowanie ma art. 363 § 1 kodeksu cywilnego: naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Wynika z tego, że możesz domagać się wykorzystania oryginalnych części przy naprawie swojego samochodu.

2. Potrącanie amortyzacji części

Zakład Ubezpieczeń przy wyliczaniu odszkodowania może dojść do wniosku że skoro samochód był już eksploatowany od dawna, to jego części były w mniejszym lub większym stopniu zużyte. W związku z powyższym, często ma miejsce zaniżanie odszkodowań o tzw. amortyzację. W tym wypadku także jest to działanie bezprawne, ponieważ zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 r. (sygn. III CZP 80/11): zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi. To oznacza, że firma ubezpieczeniowa musi wykazać, że naprawa na nowych częściach spowoduje wzrost wartości samochodu w odniesieniu do jego wartości sprzed szkody. Jeśli tego nie zrobi, nie może brać pod uwagę amortyzacji części.

Ponadto w marcu 2015 roku Komisja Nadzoru Finansowego sporządziła wytyczne, wśród których znalazło się między innymi zalecenie dotyczące amortyzacji części. KNF uznała, że ubezpieczyciel będzie mógł pomniejszyć odszkodowanie, tylko jeśli wykaże, że samochód zyska na wartości w związku z likwidacją szkody.

3. Zaniżanie odszkodowań o podatek VAT

Czy odszkodowanie powinieneś otrzymać w kwocie zawierającej VAT czy bez niego? Są jasne zasady, które mają podstawy w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r. (sygn. akt III CZP 150/06), określającym, kiedy VAT powinien być wliczony w kwotę odszkodowania: odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zatem odszkodowanie zawierające podatek VAT przysługuje przede wszystkim podmiotom nieprowadzącym działalności gospodarczej, czyli osobom, które nie odprowadzają do urzędu skarbowego podatku VAT. Wynika to głównie z faktu, że podatek VAT ma wpływ na kształtowanie się ceny np. zakupionych części lub usługi naprawy w warsztacie. Czyli jeśli zakład ubezpieczeń nie wypłaci Ci odszkodowania łącznie z podatkiem, to jako osoba fizyczna będziesz musiał ten podatek usługodawcy zapłacić z własnej kieszeni. A zatem zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania regulującą zakres odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody wyrażoną w art. 361 § 2 k.c. poszkodowany winien otrzymać kwotę w pełni rekompensującą jego straty.

Pomniejszenie odszkodowania o podatek VAT jest możliwe np. w przypadku firmy, ponieważ zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22.04.1997 r. (sygn. akt III CZP 14/97) odszkodowanie za szkodę poniesioną przez podatnika podatku VAT na skutek zniszczenia rzeczy, ustalone według ceny rzeczy, nie obejmuje podatku VAT mieszczącego się w tej cenie, w zakresie, w jakim poszkodowany może obniżyć należny od niego podatek o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu rzeczy.

4. Problemy ze zwrotem kosztów pojazdu zastępczego

Twoje auto po wypadku może być unieruchomione na dłuższy czas, a to oznacza problemy. Samochodem dojeżdżałeś do pracy, zawoziłeś dzieci do szkoły i jeszcze woziłeś mamę na zabiegi. Aby móc dalej żyć tak jak żyłeś, bierzesz samochód z wypożyczalni. Niestety ubezpieczyciele nie zawsze chcą refundować koszty samochodu zastępczego z ubezpieczenia OC sprawcy. Najczęstszy argument towarzystw jest taki, że osoby nieprowadzące działalności gospodarczej nie potrzebują aut zastępczych. Takie twierdzenie jest pozbawione podstaw prawnych.

Czytaj także:

Samochód zastępczy z OC sprawcy – 4 rzeczy, które powinieneś wiedzieć

Na jak długo przysługuje mi pojazd zastępczy z OC sprawcy?

W wyroku z dnia 8 września 2004 r. (sygn. IV CK 672/03) Sąd Najwyższy podkreślił, że utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty najmu pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Zdaniem Sądu Najwyższego również przeznaczenie auta do kasacji nie przesądza o tym, iż ubezpieczony nie może wynająć pojazdu zamiennego.

W odpowiedzi na liczne odmowy zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez ubezpieczycieli KNF uznała, że każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie, a decyzja ubezpieczyciela nie powinna być uzależniona jedynie od czynników takich jak prowadzenie działalności gospodarczej lub dostęp do komunikacji miejskiej.

5. Zaniżanie wartości pojazdu

Aby określić wysokość odszkodowania w przypadku szkody częściowej lub całkowitej, należy znać wartość rynkową uszkodzonego samochodu. Kwotę tę określa zakład ubezpieczeń wypłacający odszkodowanie. Określenie wartości pojazdu odbywa się zazwyczaj w specjalistycznych systemach takich jak Eurotax, gdzie definiuje się szczegółowe cechy samochodu: marka, model, rok produkcji, wyposażenie itp. Zdarza się jednak, że jeśli operator wprowadzi niepełne (zbyt ogólne) dane , wartość samochodu brana pod uwagę przy kalkulacji szkody może być niższa niż powinna. Dlatego powinieneś przeanalizować wartość pojazdu określoną przez zakład ubezpieczeń. W razie wątpliwości możesz skorzystać z ekspertyzy niezależnego rzeczoznawcy.

Zobacz także: Wycena szkody z OC sprawcy

6. Uśrednianie stawek robocizny

Jeśli po wypadku Twoje auto kwalifikuje się do naprawy, to naturalną koleją rzeczy jest oddanie go do wybranego przez Ciebie zakładu naprawczego. Tam mechanicy ocenią skalę zniszczeń, wskażą, co trzeba naprawić, ile będą kosztowały nowe części i ostatecznie ile będzie kosztowała ich praca. W zależności od renomy warsztatu, jego lokalizacji i wielu innych czynników koszty robocizny będą różne. I tu może się pojawić problem przy wycenie naprawy dokonywanej przez zakład ubezpieczeń, ponieważ koszty wyliczane przez ubezpieczycieli często są uśredniane, co z kolei zaniża cenę usług naprawczych. Takie postępowanie nie ma podstaw prawnych.

Rzecznik Ubezpieczonych powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2003 r. (sygn. III CZP 32/03) stwierdza, że nie można w tym kontekście mówić o cenach uśrednionych, lecz stosowanych w indywidualnej naprawie dokonywanej w wybranym przez poszkodowanego zakładzie naprawczym. Zakład ubezpieczeń, który najpierw zaakceptował zasadność i sposób dokonania naprawy, a potem uśrednia stawki za robociznę, tym samym kwestionuje prawo poszkodowanego do swobodnego wyboru zakładu naprawczego.

7. Odmowa zwrotu kosztów holowania pojazdu po wypadku

W przypadku gdy Twój pojazd po wypadku nie nadaje się do dalszej jazdy, musisz zająć się jego transportem np. do zakładu naprawczego.  W tym celu powinieneś zatrudnić odpowiednią firmę holowniczą, a koszt tej usługi powinien być doliczony do kwoty odszkodowania – zgodnie z art. 361 § 2 k.c, który mówi że naprawienie szkody obejmuje – w granicach normalnego związku przyczynowego – straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Pamiętaj jednak, że zasadność holowania będzie analizowana i jeśli zapłacisz 5 000 zł za holowanie auta z Gdyni do Krakowa. Tylko dlatego że chcesz naprawiać auto akurat w tym mieście, to możesz nie uzyskać refundacji. Równocześnie musisz pamiętać, że na Tobie jako poszkodowanym ciąży obowiązek dążenia do minimalizacji skutków szkody. W praktyce oznacza to, że powinieneś wybrać firmę, która oferuje konkurencyjne ceny. Zdarzają się przypadki, kiedy ubezpieczyciele odmawiają wypłaty odszkodowania za usługę holowania ze względu na jej zbyt wysoki koszt. W opinii radcy prawnego Aleksandra Daszewskiego z  Biura Rzecznika Ubezpieczonych, każdy przypadek zgłoszonego świadczenia powinien być rozpatrywany indywidualnie. Jak również uwzględnieniem lokalnych cen i stanu poszkodowanego. Trzeba bowiem pamiętać o przypadkach, gdzie poszkodowany jest w szoku powypadkowym. W związku z tym nie jest w stanie w sprawny i rozsądny sposób podejmować decyzji odnośnie wyboru holownika. Czy też doznał szkody na osobie i został zabrany z miejsca zdarzenia do szpitala, a holowanie zleciła policja. W tego typu wypadkach zakład ubezpieczeń nie powinien w żaden sposób kwestionować kosztów za holowanie.

8. „To już było uszkodzone wcześniej”

Zapewne pamiętasz jak w czasach dzieciństwa ktoś oddawał uszkodzoną zabawkę i nadmieniał: „to już tak było”. W rolę nierzetelnego kolegi wciela się także niekiedy zakład ubezpieczeń. Twierdzi, że uszkodzenie, za które oczekujesz odszkodowania, nie miało związku ze zdarzeniem które zgłaszasz. Oczywiście podobna sytuacja jest możliwa. Jeśli jednak sprawa dotyczy samochodu nowego i bezwypadkowego, to tego typu oświadczenia bywają krzywdzące. W takiej sytuacji może okazać się konieczne powołanie bezstronnego biegłego rzeczoznawcy. Rozstrzygnie on, czy dane uszkodzenie ma związek z danym zdarzeniem drogowym.

9. Szkoda całkowita

Jeżeli wypadek i związane z nim konsekwencje były bardzo dotkliwe dla Twojego pojazdu, zakład ubezpieczeń stwierdzi tzw. szkodę całkowitą. Z takiego też tytułu rozliczy wypłatę odszkodowania. Ubezpieczyciele chętnie orzekają szkody całkowite. Tłumaczą, że np. naprawa jest nieopłacalna, bo przekracza 70% wartości pojazdu.

Tego typu działania są nieuprawnione. Zgodnie z opinią Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 r. (sygn. akt III CZP 76/05) za nadmierne należy uznawać tylko te koszty naprawy, które przekraczają 100% wartości pojazdu sprzed szkody. Jeśli koszty naprawy Twojego pojazdu nie przekraczają jego wartości sprzed szkody, możesz domagać się kalkulacji, która uwzględni jego naprawienie, a nie złomowanie.

Komisja Nadzoru Finansowego zabroniła także praktyki polegającej na zaniżaniu wartości auta sprzed wypadku  i zawyżaniu cen części i naprawy, w celu uznania szkody za całkowitą.

Czytaj także: Szkoda całkowita z OC sprawcy i z własnego AC – czym się różnią?

10. Nieuwzględnianie utraty wartości handlowej pojazdu

„Bezwypadkowy” – to określenie, którego większość osób szuka w ofertach sprzedaży używanych samochodów. Można powiedzieć jednoznacznie, że sam fakt uczestniczenia w poważnej kolizji może zmniejszyć wartość handlową samochodu. Nawet jeśli auto zostało naprawione prawidłowo.

Sąd Najwyższy 12 października 2001 r. (sygn. akt III CZP 57/01) podjął uchwałę następującej treści: Odszkodowanie za uszkodzenie samochodu może obejmować oprócz kosztów jego naprawy także zapłatę sumy pieniężnej, odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem i po naprawie.

Czytaj także: Zmiany w likwidacji szkód. Czy wytyczne KNF poprawiły życie ubezpieczonych?